سلول های لیتیوم یون از نظر شکل هندسی در حال حاضر به دو دسته سیلندری شکل (استوانه ای) و پریسماتیک (مکعبی) تقسیم می شوند. این درحالی است که سلول پریسماتیک نیز با توجه به نوع بدنه آن به دو دسته پریسماتیک با بدنه سخت و پریسماتیک با بدنه کیسه ای (pouch cell) تقسیم بندی می شوند. شکل هندسی و روش ساخت هریک از این سلول ها در شکل زیر نشان داده شده است.
سلول سیلندری (استوانه ای)
سلول سیلندری در طول تاریخ باتری، یکی از پرکاربردترین نوع محفظه برای باتری های اولیه و ثانویه بوده است. از مزایای این نوع سلول می توان به پروسه تولید راحت آن و همچنین استحکام مکانیکی این سلول اشاره نمود. این نوع سلول ها می توانند در مقابل فشارهای داخلی بدون ایجاد تغییر شکل و دفرمه شدن مقاومت کنند.
همانگونه که از شکلی که از برش عرضی این سلول نشان داده شده است، مشخص است، در این سلول، لایه الکترود منفی و الکترود مثبت درون سلول پیچیده شده اند و بمنظور جلوگیری از وقوع اتصال کوتاه، از دو لایه جداساز (بالا و پایین الکترود منفی) که دارای خلل و فرج بمنظور عبور یون های لیتیوم است، استفاده شده است. بسیاری از سلول های لیتیوم یون دارای سوییچ PTC هستند. در اثر عبور جریان زیاد از سلول PTC گرم شده و مانع از عبور جریان می گردد. هنگامیکه PTC مجددا خنک شود، مجددا می توان از سلول استفاده نمود. همچنین اکثر سلول های سیلندری دارای مکانیزم آزادساز فشار (CID) هستند که در اثر افزایش فشار داخلی سلول موجب قطع شدن سلول به صورت برگشت ناپذیر می شوند تا از انفجار سلول جلوگیری شود.
سلول های سیلندری دارای چرخه عمر مناسب، عمر تقویمی بالا و همچنین مقرون به صرفه از نظر اقتصادی هستند. تا حدود 2 سال قبل این سلولها دارای چگالی انرژی و انرژی ویژه کمتری نسبت به سلول های کیسه ای بودند. اما با تمرکز صنعت بر توسعه سلول های سیلندری، امروزه شاهد افزایش چگالی انرژی و انرژی ویژه این سلولها در مقایسه با سلول های کیسه ای لیتیوم یون هستیم.
سلول های سیلندری در حال حاضر در سایزهای مختلفی ساخته میشوند که رایج ترین آنها در جدول ذیل خلاصه شده اند:
سلول پریسماتیک (مکعبی)
این نوع سلول در سال 1990 معرفی گردید. این سلول ها غالبا در گوشی های موبایل، تبلت ها و لپتاپ های در محدوده ظرفیتی 800 میلی آمپرساعت تا 4000 میلی آمپرساعت یافت می شوند. مانند سلول سیلندری (استوانه ای)، در این سلول نیز لایه های مربوط به الکترود منفی و مثبت درون محفظه سلول، پیچیده شده اند و توسط جداسازی که دارای خلل و فرج است از یکدیگر ایزوله شده اند. سلول های پریسماتیک در ابعاد بزرگ نیز یافت می شوند که در محفظه آلومینیومی بسته بندی می شوند. این نوع بسته بندی سلول های پریسماتیک معمولا دارای ظرفیت 20 تا 100 آمپرساعت است و برای کاربردهایی نظیر قوای محرکه الکتریکی، وسایل نقلیه الکتریکی و هیبریدی بکار می رود.
این نوع سلول بدلیل داشتن سطح مقطع بیشتر، دارای تبادل حرارتی بهتری نسبت به سلول های سیلندری (استوانه ای) با محیط اطراف است. همچنین برخی از این سلول ها در محفظه های پلاستیکی با استحکام بالا ساخته می شوند که آن ها را برای کاربردهایی که در معرض ضربه و آسیب های مکانیکی قرار دارند، مناسب می سازد.
سلول کیسه ای (Pouch cell)
این نوع سلول در سال 1995 طراحی گردید و همانگونه که پیشتر گفته شد، الکترولیت بکار رفته شده در این سلول ها پلیمری می باشد. بدون الکترولیت مایع، این باتری ها کاملا بدون نشتی هستند و بجای محفظه آهنی برای سلول، می توان از آلومینیوم یا فویل پلاستیکی برای آنها استفاده نمود. استفاده از ترکیب پلیمر خشک، پروسه تولید را راحت تر نموده و باعث ارتقای ایمنی گشته و همچنین تولید این سلول ها را در ابعاد باریکتر ممکن می سازد. این سلول ها را می توان در هر شکلی بمنظور انطباق پذیری فضای خالی کاربر تولید نمود. برای مثال تولید این سلول ها در ابعاد کاملا تخت، و همچنین به شکل فویل امکانپذیر است. با بکارگیری یک سلول با ضخامت حدود یک میلیمتر، طراحان وسایل الکتریکی میتوانند برای محفظه باتری، هرنوع شکل، پیکربندی و ابعادی را متصور شوند.
در این نوع سلول، صفحه های الکترودهای مثبت، جداساز و منفی روی یکدیگر قرار میگیرند و با یکدیگر موازی میشوند. هرچه تعداد این صفحه ها افزایش یابد، موجب افزایش ظرفیت سلول می گردد. در این نوع سلول، معمولا هر صفحه دارای tab می باشد که در نهایت tab های مثبت به یکدیگر جوش داده شده و به ترمینال مثبت سلول متصل میشوند. Tab های منفی نیز به یکدیگر جوش داده شده و به ترمینال منفی سلول متصل میشوند.
ساختار درونی برخی pouch cell ها نیز مانند سلولهای سیلندری و پریسماتیک بصورت لایه های پیچیده شده درون هم میباشد.
|