سمپا؛ سامانه­ی پشتیبان تصمیمِ مکان­یابی در پهنه­ی ایران

مقوله مکان­یابی واحدهای کسب و کار از جمله مهمترین عوامل موثر در موفقیت آنها و از جمله مزیت­های رقابتی واحدهای صنعتی است و همواره مورد توجه کارآفرینان بوده است. در سطح کلان نیز آمایش سرزمین، مورد تاکید قوانین و اسناد بالادستی جمهوری اسلامی ایران از جمله سند چشم­انداز، ماده ۷۲ قانون برنامه چهارم، ماده ۱۸۲ قانون برنامه  پنجم  و مصوبه­ی هیئت محترم وزیران به شماره­ی ۴۱۲۷۹ت ۳۱۶۱۱ه قراردارد.

اين سامانه به دنبال آن است كه با ايجاد يك سامانه پشتيباني تصميم مبتني بر برنامه­ريزي خطي و با استفاده از ژئوكدينگ به صورت آنلاین به کارافرینان جهت تعيين مكان مطلوب برای کسب­وکارشان مشاوره دهد. سامانه پشتیبان تصمیم ما تحت نام "سامانه پشتيبان تصميم مکان­يابي جهت ايجاد کسب­وکار جديد" که در محيط Visual Studio.Net ۲۰۱۰  و توسط تکنولوژيAsp۳.۵  و زبان   C#با محيط مديريت پايگاه داده SQL server  توسعه مي­يابد، شامل چند مرحله عمليات است که تحت دو برنامه کاربردي Web Application و Windows Application با پايگاه داده مشترک پياده­سازي گرديده­ است.

وظيفه­ي سمپا اين است که شاخص­های موثر بر تصمیم­گیری را به همراه درجه­ی مطلوبیت هر شاخص (وزن آن) از کاربر دریافت می­نماید[۱]. سپس این امکان را برای کاربر فراهم می­کند تا با مراجعه­ی به پایگاه­های معتبر ملي، نمره­ی هر استان در هر شاخص را معین نماید. به این ترتیب وزن هر يک از استان­هاي سي­ويک­گانه ()محاسبه شده و به صورت خودکار و بدون دخالت کاربر در مدل رياضيِ ابتکاری محققان درج می­گردد. این مدل ریاضی به دنبال کمینه کردن فاصله­ی نقطه­ی اپتیمم (چه در راستای محور طول و چه در راستای محور عرض) با شایسته­ترین استانهاست (که حائز بیشترین) گردیده­اند. مدل ارائه شده توسط محققان اجازه سرريز تقاضا و عرضه از هر استان به ساير استان ها را مي­دهد و با جريمه­کردنِ دور شدنِ نقطه­ی بهینه از کانونهای عرضه و تقاضا باعث می­شود که محل کارخانه­ي جديد­التأسيس در حلِ بهينه به نحوي باشد که هزينه­ي حمل و نقل مواد اوليه و محصولات نهايي در آن کمينه گردد. این سامانه­ی پشتیبان تصمیم از نرم­افزار lp solve[۲] به عنوان موتور استنتاجی (در جهت حل مدل ریاضی خطیِ مکانیابی) استفاده می­نماید. پس از حل مدل، توسط موتور استنتاجی، پاسخ بهينه (یعنی طول و عرض جغرافیایی نقطه­ی بهینه) به همراه برخی گزارش­های جانبی در محيطي گرافيکي به کاربر ارائه می­شود و روی نقشه­ی ایران نمایش داده می­شود.

مبانی نظری مدل و سایر جنبه­های سامانه در مقاله­ی پژوهشی زیر توضیح داده شده است.